Benshi mu rubyiruko rwo mu karere ka Gisagara bavuga ko kwiga imyuga byaje ari igisubizo ku buzima bwabo, kuko hari abacikirizaga amashuri kubera ibibazo binyuranye ugasanga nticyo bimariye, ariko ubu bakaba biga imyuga bakabona imirimo.
Joseph Hakizimana umusore wo mu Karere ka Gisagara mu Murenge wa Musha mu Kagari ka Bukinanyana, avuga ko mbere yabonaga ibirere by’insina nta kamaro bifite ariko aho yigiye kubikoramo intebe ngo bimaze kumuteza imbere.
Bamwe mu bagore bo mu Murenge wa Mugombwa ho mu Karere ka Gisagara bavuga ko nyuma yo kwibumbira mu matsinda y’ubwizigame basigaye bafatanya n’abagabo babo mu guteza imbere ingo.
Ubuyobozi bw’Umurenge wa Mamba mu Karere ka Gisagara buratangaza ko umuhigo w’ubwisungane mu kwivuza w’uyu mwaka wa 2015-2016 bazawuhigura 100% kuko bagize umusaruro mwiza w’ibigori, bakanegerezwa ivuriro rito (Poste de santé) mu Kagari ka Muyaga.
Abatuye Gisagara baratangaza ko ibyiza bagezeho nyuma yo kwibohora ubuyobozi bubi, ari intangiriro y’ibindi byinshi bari kugenda baganaho. Ibi babitangaje bizihiza umunsi wo kwibohora tariki ya 4 Nyakanga 2015 banashima ingabo ziyobowe na Perezida Paul Kagame zabibagejejeho.
Hibukwa abari abakozi b’icyahoze ari Sous Prefecture (Superefegitura) ya Gisagara bazize Jenoside yakorewe Abatutsi, abayobozi batandukanye bongeye kwibutsa abakozi b’akarere n’abaturage kurwanya ikitwa ingengabitekerezo ya Jenoside cyose, kandi bakarinda abarokotse Jenoside kwiheba.
Gakindi Emmanuel ukora akazi ko gusharija terefoni hafi y’inkambi ya Mugombwa mu Karere ka Gisagara akoresheje ibyuma bikoreshwa n’imirasire y’izuba, ku munsi ngo asharija terefoni zigera kuri 70, ngo bigatuma ashobora gutunga urugo no kwikemurira bimwe mu bibazo bikenera amafaranga.
Urubyiruko rwo mu Karere ka Gisagara rurakangurirwa kugira umuco wo kwihatira kumenya amateka nyakuri yaranze u Rwanda kugira ngo banagire uruhare mu kurwanya abapfobya Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994.
Bamwe mu batuye mu karere ka Gisagara by’umwihariko mu murenge wa Save, bavuga ko mu matungo yose abaho iryo bakwemera gutunga babona rigira akamaro byihuse kurusha andi matungo ni ingurube.
Abakozi bakora mu bwisungane mu kwivuza (Mutuelle de Santé) mu Karere ka Gisagara, barasaba kwishyurwa n’akarere amafaranga bagiye bakoresha mu butumwa bw’akazi igihe kirenga umwaka kuko bavuga ko ntayo bahabwaga bakarinda kujya bakoresha ayabo.
Minisiteri y’umuco na Siporo (MINISPOC) yasuye abapfakazi n’imfubyi barokotse Jenoside yakorewe abatutsi mu 1994, bo mu murenge wa Musha mu karere ka Gisagara ibaha inkunga ya miliyoni zirindwi zo gusana amazu yabo amaze gusaza.
Abaturage bo mu Murenge wa Mukindo ho mu Karere ka Gisagara bazwi nk’abatishoboye, bahabwa inkunga y’ingoboka (Direct Support), bibumbiye muri koperative Urumuri baravuga ko izina ry’abatishoboye barisezereye kuko bamaze kwigeza ku bikorwa by’iterambere.
Bamwe mu batuye mu Karere ka Gisagara baratangaza ko gahunda yashyizweho na Leta yo gutoza urubyiruko ubutwari binyuze mu itorero, yahinduye benshi mu myumvire kuko uru rubyiruko rubafasha kumva gahunda zitandukanye zibagenewe.
Abahinzi b’umuceri mu Murenge wa Gikonko mu Karere ka Gisagara barasaba gushyirirwaho inzu y’ubucuruzi muri uyu murenge, bajya baguriramo umuceri barya ku giciro kiri hasi kuko basanga badakwiye kuwugura kimwe n’abandi kandi bitwa ko bawuhinga.
Abanyabukorikori bakorera mu gakiriro kari mu Kagari ka Rwanza mu Murenge wa Save muKkarere ka Gisagara barasaba gufashwa kubona imashini zibaza n’izisudira zijyanye n’igihe kugira ngo bakore ibintu byiza bibereye isoko.
Abahinzi b’umuceri bo mu Murenge wa Gikonko mu Karere ka Gisagara bibumbiye mu mpuzamakoperative, UCORIBU, barasaba ko bahabwa inyungu ziva ku migabane baguze mu ruganda ICM rututunganya umuceri kuko ngo bitabaye ibyo nta kamaro byaba bibafitiye.
Bamwe mu babyeyi bo mu Karere ka Gisagara baratangaza ko hagaragara ibintu bitandukanye bikurura amakimbirane mu ngo, muri byo hakaba harimo no kwishyingira abantu bakiri bato bisigaye bigaragara mu rubyiruko.
Bakurikije ibyiza bagezeho nyuma y’igihe gikomeye cya Jenoside yakorewe abatutsi abanyarwanda bari bavuyemo, abaturage b’Akarere ka Gisagara basanga Perezida Paul Kagame, nk’umuyobozi wabagejeje ku byiza byinshi, akwiye gukomeza kubayobora iterambere rikarushaho kwiyongera.
Bamwe mu baturage bo mu Karere ka Gisagara batujwe ku midugudu mu mirenge itandukanye barahamya ko bimaze guhindura imibereho yabo ku buryo batatekerezaga, aho bamaze kunguka byinshi mu bijyanye n’imibereho, ndetse bakaba banazamuka mu iterambere.
Mu rwego rwo kwizihiza umunsi mpuzamahanga wa Croix-Rouge mu Karere ka Gisagara, kuri uyu wa 21 na 22 Gicurasi 2015, hateguwe umuganda w’abakorerabushake b’uyu muryango maze bubakira inzu umuturage wo mu Murenge wa Kansi utishoboye utagiraga aho aba.
Mu ijoro ryo ku wa mbere rishyira ku wa kabiri tariki ya 19 Gicurasi 2015, imvura nyinshi ivanze n’umuyaga yasenye amazu y’abaturage, ay’ubucuruzi, amashuri n’ibihingwa bimwe birangirika mu Murenge wa Gikonko mu Karere ka Gisagara.
Abaturage bo mu Murenge wa Mugombwa mu Karere ka Gisagara baravuga ko ubucuruzi bumaze gutera imbere, kubera impunzi z’Abanyekongo zahatujwe, gusa bakanavuga ko bafite ikibazo cy’uko ibiribwa birushaho kuba bike kubera ubwinshi bwabo.
Mu kwibuka abanyarwanda basaga miliyoni bazize Jenoside yakorewe abatutsi, hirya no hino mu gihugu baganira ku mateka y’uburyo Jenoside yakozwe n’uko yateguwe. Mu gihe ahenshi abagabo aribo bagize uruhare mu bikorwa by’ubwicanyi, aho abagore bakoze Jenoside ngo bayikoranye ubugome bukabije.
Bamwe mu bapfakazi n’incike za Jenoside yakorewe Abatutsi bo mu Murenge wa Muganza mu Karere ka Gisagara, barashima ubufasha bahabwa muri iki gihe cyo kwibuka, amatungo bahawe bakaba bavuga ko bazayabyaza umusaruro.
Umuyobozi w’Akarere ka Gisagara, Léandre Karekezi arasaba abakozi b’aka karere guhora bibuka ko abaturage aribo bakoresha babo b’ibanze bityo bakabaha serivisi nziza, kandi agahamagarira buri wese kuba indashyikirwa mu kazi ke.
Bamwe mu baturage bo mu Karere ka Gisagara bahinga mu bishanga barahamya ko kuva batangira kubihingamo ubuzima bwabo bwahindutse bukaba bwiza cyane, kuko bavuga ko akenshi mu bishanga hava umusaruro mwinshi kuruta imusozi.
Umugore witwa upfuyisoni Therèse w’imyaka 52, wari utuye mu Mudugudu wa Cyanamo, Akagari ka Muganza, Umurenge wa Muganza mu Karere ka Gisagara, bamusanze yapfuye mu gitondo cyo kuri uyu wa 27 Mata 2015 bigaragara ko yishwe atemwe ijosi.
Abatuye Akarere ka Gisagara bifuza ko i Kabuye hakubakwa urwibutso rwa Jenoside ruzwi ku rwego rw’igihugu, kuko ari hafi yo kwa Sindikubwabo Théodore wabaye Perezida wa Repubulika y’u Rwanda w’inzibacyuho ndetse ari no hafi y’aho yashishikarije abantu gukora Jenoside. Aka gasozi kandi ngo ni ko bahindiyeho abatutsi bagira (…)
Bamwe mu ba korera mu masoko atandukanye mu karere ka Gisagara bavuga ko imisoro batanga iri hejuru ugereranyije n’amafaranga binjiza, abandi bakanavuga ko n’amasoko bakoreramo atubakiye badakwiye gusora kimwe, bityo bagasaba ko imisoro yagabanywa.
Abakecuru n’abasaza bo mu Murenge wa Karama mu Karere ka Huye bibumbiye muri Koperative Akabando, barashima ibyo bamaze kugeraho birimo inzu y’ubucuruzi, korora no kuryama heza babikesh inkunga y’ingoboka bahabwa.