Abagize inteko ishinga amategeko umutwe w’abadepite n’uw’abasenateri, basuye urwibutso rwa Murambi rwo mu Karere ka Nyamagabe, banashimira umubyeyi witwa Goretti Nyiraneza wahishe abana barindwi muri Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994.
Inama Njyanama y’Akarere ka Huye yateranye kuri uyu wa 26/6/2015, yemeje ko Abajyanama bose bazahabwa mudasobwa zigendanwa (laptop) zo kuzajya bifashisha mu kazi kabo k’ubujyanama.
Eugène Kayiranga Muzuka, Umuyobozi w’Akarere ka Huye, mu Nama Njyanama y’ako karere yabaye ku wa 26 Kamena 2015, yatangaje ko umwaka w’ingengo y’imari 2015-2016 uzarangira amwe mu masantere y’ibyaro mu karerer ayobora ahawe amatara rusange bita éclairage public.
Umushinga Welthungerhilfe kuva ku wa 26 Kamena 2015 urimo gutunganya igishanga cya Rusuri cyo mu Murenge wa Rwaniro, kugira ngo kizajye gihingwamo umuceri.
Bamwe mu bana biga mu kigo kigisha abana bafite ubumuga bwo kutumva no kutavuga giherereye mu kagari ka Ngoma, Umurenge wa Ngoma ho mu Karere ka Huye, barasaba ko ururimi rw’amarenga bakoresha rwakwigishwa abantu bose, baba abafite ubumuga bwo kutumva no kutavuga ndetse n’abatabufite.
Ubuyobozi bw’Akarere ka Huye burasaba abana guharanira kugira uruhare mu kubungabunga uburenganzira bwabo, kandi bakagira abo bafatiraho ingero z’ibikorwa byiza bizabafasha kuvamo abayobozi beza b’ejo hazaza.
Ubwo yaganiriraga abayobozi b’imidugudu yo mu Karere ka Huye, mu nama bagiranye tariki ya 22 Kamena 2015, Gen. Maj Alexis Kagame, uyobora ingabo z’u Rwanda mu Ntara y’Amajyepfo, yababwiye ko iterambere ry’igihugu ari wo mutekano urambye.
Ishuri ry’ubumenyingiro (IPRC) ryazanye uburyo bushya bwo gukora amatafari mu gitaka bakongeramo umucanga na sima nke, ku buryo azajya yubaka amazu akomeye kandi adashobora gutwarwa n’ibiza.
Umuyobozi w’Akarere ka Huye ushinzwe Ubukungu, Mutwarasibo Cyprien, kuri uyu wa 12 Kamena 2012, mu muhango wo kwibuka abari abakozi mu cyahoze ari Perefegitura ya Butare bazize Jenoside yakorewe Abatutsi, yasabye abakozi ba Leta guhangayikishwa gusa n’icyateza imbere Abanyarwanda bakirinda amatiku n’amacakubiri.
Ishami ry’Umuryango w’Abibumbye rishinzwe Iterambere,UNDP, ngo rigiye kuvugurua Umudugudu wa Taba uherereye mu Kagari ka Bukomeye, mu Murenge wa Mukura, ku buryo ngo uzaba icyitegererezo cy’imiturire iboneye.
Ikigo k’igihugu gishinzwe ubumenyingiro (WDA) kirakangurira ababyifuza bose batuye mu karere ka Huye ko Ikigo cy’ubumenyingiro cya IPRC-South gishobora guhugura ababyifuza bose cyangwa kikabahugurira abakozi.
Koperative Duharanire Amahoro yo mu Murenge wa Simbi, iri kubaka uruganda rutunganya ifu y’ibigori abantu bakunze kwita kawunga ikaba iteganya ko mu cyumweru gitaha rwatangira gukora kuko ibisigaye gukorwa ari bikeya cyane, harimo no gushyira amakaro hasi mu ruganda.
Eustache Mudatsikira, ukuriye Ibuka mu Murenge wa Huye wo mu Karere ka Huye, avuga ko abaturage bo mu Muyogoro bireze mu gihe cy’Inkiko Gacaca bakababarirwa, nyamara batarireze abagore n’abana babonywe mu Mudugudu w’Akagarama bakwiye gukurikiranwa mu nkiko.
Mu Kagari ka Nyakagezi mu Murenge wa Huye mu Karere ka Huye, kuri uyu wa 5 Kamena 2015 ahitwa ku Muyogoro bibutse abagore n’abana bishwe muri Jenoside yakorewe Abatutsi ngo bakajugunywa mu cyobo cyari mu kibanza cya murumuna wa Burugumesitiri wa Komini Runyinya, Hategekimana Deogratias.
Guhera mu gihembwe cy’ihinga gitaha cya 2015A kizatangira mu kwezi wa Cyenda, amafumbire mvaruganda yifashishwaga n’abahinzi azava ku bwoko butatu bwari busanzwe bumenyerewe agere ku 10.
Ubwo kuri uyu wa 31 Gicurasi 2015 ahitwa i Mpare ho mu Murenge wa Tumba mu Karere ka Huye, bibukaga ku nshuro ya 21 Jenoside yakorewe Abatutsi, hashyinguwe mu cyubahiro imibiri 11800 y’abatutsi bahiciwe.
Kimwe mu bikorwa byaranze umuganda wabereye mu murenge wa Kinazi mu karere ka Huye, ni ukurangiza gutunganya inzu y’umukecuru Mukamusoni Esther w’imyaka 85 yubakiwe mu gihe kitarenze ibyumweru bibiri no kuyimushyikiriza.
Nyuma y’igihe kinini umuganura utizihizwa mu Rwanda, ariko umwaka ushize ukaba warizihijwe hamwe na hamwe mu Rwanda, uyu mwaka noneho ngo uzizihirizwa mu tugari twose two mu Rwanda bishimira ibyagezweho.
Nubwo mu Karere ka Huye bageze ku rugero rwa 85% hishyurwa imitungo yangijwe muri Jenoside yakorewe Abatutsi, mu Murenge wa Kinazi ho baracyari kure kuko ngo hamaze kwishyurwa iziri ku rugero rwa 62.4% gusa.
Mu Murenge wa Kinazi ho mu Karere ka Huye, hari abarokotse Jenoside bangirijwe imitungo mu gihe cya jJnoside ariko bakaba barayobewe uwo bazayishyuza.
Abayobozi bo mu ntara y’Amajyepfo barasabwa gushishikariza abaturage kwteza imbere ariko bakanibuka ko bagomba kubakangurira kwirinda icyorezo cya SIDA, kugira ngo icyerekezo bafite kitaba imfabusa.
Musengimana Alphonse warokotse Jenoside yakorewe abatutsi mu w’1994 arasaba ubutabera gukurikirana uwitwa Nyandwi wari waranze gutanga amakuru y’ahajugunywe umubiri wa mushiki we witwaga Kayisengire Marie Médiatrice wishe muri Jenoside ngo ashyingurwe mu cyubahiro.
Padiri Wellars Mugengana avuga ko kwibuka Jenoside yakorewe abatutsi mu mwaka w’1994 ari umwanya wo kwibaza icyo abishe abatutsi bungutse.
Egide Nkuranga, Visi perezida wa Ibuka mu Rwanda, yibaza icyo abarokotse Jenoside bakora kugira ngo Jenoside yakorewe abatutsi mu Rwanda itazabera n’i Burundi.
Mu rwibutso rwa Jenoside rwa Rukira ruherereye mu murenge wa Huye wo mu karere ka Huye habaye igikorwa cyo gushyingura mu cybahiro imibiri irenga ibihumbi 35 y’inzirakarengane zishwe muri Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994.
Umunyamabanga uhoraho muri Minisiteri y’urubyiruko n’ikoranabuhanga (MYICT), Mbabazi Rosemary arasaba urubyiruko rwo mu Karere ka Huye guharanira kwishakamo ibisubizo, rukabyaza umusaruro amahirwe rufite rugamije kwigira.
Jeannette Nikuze utuye mu Murenge wa Tumba ho mu Karere ka Huye ari naho yari atuye mbere ya Jenoside, avuga ko atinya kurira bisi ya Onatracom kubera ko abo yabonye bayurijwe mu gihe cya Jenoside babaga bagiye kwicwa.
Nyuma y’uko 62% by’imitungo yangijwe mu gihe cya Jenoside mu Murenge wa Kinazi ho mu Karere ka Huye ari byo bimaze kwishyurwa kugeza ubu, Umunyamabanga Nshingwabikorwa w’Umurenge wa Kinazi, Vital Migabo, avuga ko bafashe ingamba zo guhuza abangije imitungo n’abayangirijwe, nk’uburyo bwo gukemura iki kibazo burundu.
Ubwo mu Murenge wa Kinazi ho mu Karere ka Huye bibukaga abazize Jenoside yakoreye Abatutsi kuri uyu wa 28 Mata 2015, hashyinguwe mu Rwibutso rwa Jenoside rwa Kinazi, imibiri 98 yakuwe mu mirenge ya Rusatira, Rwaniro, Ntyazo na Kinazi.
Claudette Uwimana ukomoka mu Murenge wa Maraba, mu Karere ka Huye ariko akaba yararokokeye Jenoside yakorewe abatutsi mu Murenge wa Karama ari umwana w’imyaka itandatu, yishimira ko hari intambwe yatangiye gutera mu kwigira, ariko na none akababazwa no kuba atazabasha kubisangiza abamwibarutse.