Mu rugendoshuri rwakozwe n’abaturage 11 bo mu karere ka Nyamasheke bagamije gushaka ibitekerezo no kwigira ku bandi mu mushinga w’iterambere ridaheza, bishimiye ko basanze gushyigikira uburezi bw’abafite ubumuga byarateye imbere mu karere ka Kamonyi.
Mu gihe ababumba inkono n’ibibindi bavuga ko umwuga w’ububumbyi wataye agaciro bitewe n’ibikoresho bigezweho, hari ababumbyi bateye intambwe basigaye babumba imitako n’ibindi bikoresho batangaza ko kubumba byabateje imbere.
Kuva mu mwaka wa 2006, gahunda ya Gira inka itangiye mu gihugu hose, inka zatanzwe mu karere ka Kamonyi zirasaga ibihumbi bitandatu. Abazihawe bahamya ko zabahinduriye imibereho kuko amata zikamwa yongereye intungamubiri mu byo barya, ndetse n’umusaruro w’ubuhinzi uriyongera kubera ifumbire.
Kuba uruhare rwa buri Munyarwanda rukenewe mu gukumira icuruzwa ry’abantu byagarutsweho n’umuyobozi wa polisi y’igihugu mu karere ka Huye, Chief Spt Tom Murangira kuri uyu wa gatanu tariki ya 22/8/2014 ubwo yaganiriraga abanyeshuri bo mu Rwunge rw’amashuri rw’ababyeyi rwa Butare (CEFOTEC).
Mu karere ka Kamonyi, umurenge wa Gacurabwenge, amatsinda yo gufashanya, kubitsa no kugurizanya bita “Intambwe”, afasha abaturage bari mu cyiciro cya mbere n’icya kabiri cy’ubudehe kwibonera bimwe mu byo bakenera batagombye gusaba inkunga Leta.
Abatuye umudugudu wa Kamuhoza, akagari ka Kagina, mu murenge wa Runda, bafite ikibazo cy’uko bakoresha amazi mabi bavoma mu mugezi utemba witwa “Icyogo”. Aya mazi ngo agira ingaruka ku buzima bwa bo kuko abatera uburwayi bukomoka ku isuku nke.
Mu nama yahuje abahinzi bo mu karere ka Kamonyi tariki 5/8/2014, Umuyobozi w’Ikigo cy’igihugu gishinzwe ubuhinzi RAB mu Ntara y’Amajyepfo, Butare Louis, yatangaje ko imyumbati yajemo uburwayi bwa “Kabore” (Cassava Brown stick desease), ku buryo 80% by’imyumbati ihinze mu turere twa Kamonyi na Ruhango irwaye.
Bitewe n’uko mu gihembwe cy’ihinga cya 2014A, abahinze ibigori mu gishanga cya Bishenyi gihuza umurenge wa Runda n’uwa Rugarika, bahuye n’umusaruro mubi, waturutse ku burwayi bw’inopfo no ku kirere cyabaye kibi, kuri ubu barasaba ko mu ihinga rya 2015 A batasubizamo ibigori.
Abenshi mu bamotari bakorera mu karere ka Kamonyi, bambaye amajile y’umuhondo , ashushanyijeho telefoni igendanwa bigaragara ko ari bimwe mu biranga Sosiyeti y’itumanaho MTN na serivisi itanga ya Mobile Money.
Umusaseridoti Mutabazi Fidele, yasezeranye kudashaka no gushyikiriza Ijambo ry’Imana abantu. Uyu murimo akaba yawuherewe muri Paruwasi ya Gihara aturukamo kuri uyu wagatandatu tariki 2/8/2014, abandi basore bane bakaba bahawe umurimo w’ubudiyakoni.
Mu kwizihiza umunsi w’umuganura, wabereye mu tugari twose tugize akarere ka Kamonyi, abaturage bashimangiye ko gusabana no gusangira ku baturanyi, ari inkingi y’ubumwe bw’Abanyarwanda.
Kuva aho isosiyeti yatwaraga abagenzi kuri moto SOTRAMORWA ihagaritswe gukomeza gukora iyo mirimo, abari abanyamigabane babumbiwe mu makoperative hakurikijwe uturere bakoreraamo. Abo mu karere ka Kamonyi babimbiye muri KAMOTRACO “Kamonyi Motorcyclists Transport Cooperative”.
Abakozi batatu ba SADUNYA (SACCO Dusezerere ubukene Nyarubaka) bacumbikiwe kuri Sitasiyo ya Polisi ya Musambira. Umwe muri bo yemera ko yibye amafaranga y’u Rwanda angana na Miliyoni 7; abandi bakaba bakurikiranyweho ubufatanyacyaha kuko bamuhishiriye.
Ubwinshi bw’abatuye akagari ka Ruyenzi, mu murenge wa Runda, ho mu karere ka Kamonyi, butuma inzego z’ubuyobozi zitabasha kumenya amakuru kuri buri muturage uhatuye. Aka gace kagenda kiyongeramo ibibazo by’umutekano muke, ubuyobozi buvuga ko byakemurwa n’uko abaturanyi bakwibumbira mu matsinda bakarushamo kumenyana no (…)
Bamwe mu baturage b’akarere ka Kamonyi batarabona ibyangombwa by’ubutaka bwabo, batangaza ko bagihura imbogamizi zituma batabihabwa, bakaba nta n’icyizere cyo kubibona bafite kuko batujuje ibisabwa.
Umushinga bise “Post Haverst and Agri-busness Project” (PASP) wa Ministeri y’ubuhinzi watangijwe mu karere ka Kamonyi ugamije gufasha abahinzi kubona inguzanyo mu bigo by’imari n’amabanki, kugira ngo barusheho kongera umusaruro no kuwufata neza.
Mu mudugudu wa Rushikiri, akagari ka Murehe, mu murenge wa Rukoma, umugore witwa Mukakibibi Julienne n’abana be babiri baracyekwa ko bivuganye umugabo we akaba na se w’abo bana Hagumamasaziro Emmanuel; bamutemesheje umuhoro.
Mu mahugurwa y’iminsi ibiri agamije kongerera ubumenyi abanyamuryango ba FPR Inkotanyi, basabwe kugira umuco wo kuzigama kugira ngo barusheho kugira imibereho myiza, maze bateze igihugu cyabo imbere.
Muri Nyakanga 2013 niho mu murenge wa Nyarubaka ho mu karere ka Kamonyi batashye umuyoboro w’amazi wari mu mihigo y’umwaka wa 2012/2013. Abaturage batangaza ko amazi yo muri uwo muyoboro bayavomye igihe gito, ubundi akagenda, ubu bakaba bamaze amezi arindwi batayabona.
Minisiteri y’Imari n’Igenamigambi yashyikirije imfubyi za Jenoside zo mu mudugudu wa Nyamugari, akagari ka Nkingo, inkunga y’amafaranga y’u Rwanda angana na Miliyoni eshanu z’amafaranga y’u Rwanda.
Bamwe mu batuye akagari ka Kagina ko mu murenge wa Runda, bitabiriye amashuri y’imyuga yashyizweho n’Umuryango w’Abanyakoreya wotwa Good Neighbors. Ibyo ngo babitewe n’uko akazi k’ububumbyi n’ak’ubuhinzi bari basanzwe bakora badakuramo umusaruro uhagije.
Mu duce dutandukanye tw’umurenge wa Runda ahari igice kinini cy’umujyi wa Kamonyi; abakora umwuga w’ubucuruzi bagenda biyongera. Bamwe mu bakora uwo mwuga bawukorera mu muhanda cyangwa mu mazu batuyemo. Ubuyobozi buvuga ko babangamira abo bakora bimwe ndetse bagatera n’impungenge ku mutekano.
Umugezi wa Nyabuvomo utandukanya akagari ka Kabagesera ko mu murenge wa Runda n’aka Murehe ko mu murenge wa Rukoma. Abaturage b’utwo tugari bamaze igihe kirekire bagorwa no kwambuka uwo mugezi kuko nta kiraro cyariho.
Nyuma yo gutuzwa mu mirenge itandukanye igize akarere ka Kamonyi, imiryango 20 yirukanywe n’igihugu cya Tanzaniya mu mwaka wa 2013, irishimira uburyo yakiriwe n’abaturage ndetse n’abayobozi bo mu mirenge batujwemo.
Mu kwizihiza isabukuru y’imyaka 20 Abanyarwanda bibohoye ubutegetsi bwababibyemo amacakubiri, agasozwa na Jenoside yakorewe Abatutsi, Abashigajwe inyuma n’amateka bo mu karere ka Kamonyi baratangaza ko Leta y’Ubumwe iyobowe na FPR Inkotanyi yababohoye ku kunenwa bakorerwaga n’ibindi byiciro by’Abanyarwanda.
Mu kiganiro umuyobozi w’akarere ka Kamonyi, Rutsinga Jacques yagiranye n’abanyamakuru, kuri uyu wa kane tariki 3 Nyakanga 2014 yagaragaje impinduka zagaragaye mu iterambere ry’aka karere, ibyo kakabikesha imiyoborere myiza yaranze igihugu mu myaka 20 u Rwanda rwibohoye.
Mbere y’umwaka wa 1994, mu makomini atandatu yahurijwe mu karere ka Kamonyi, habarizwaga ishuri ryisumbuye rimwe ry’Urwunge rw’amashuri rwa Remera Rukoma. Mu gihe cy’imyaka 20 ubutegetsi buhindutse, habayeho guteza imbere uburezi, ku buryo amashuri yisumbuye ya Leta ageze kuri 49.
Ubwo basuraga Urwibutso rwa Jenoside yakorewe abatutsi ruherereye mu murenge wa Mugina ho mu karere ka Kamonyi, abagize Ihuriro ry’abacukuzi b’amabuye y’agaciro, bibukijwe gutoza urubyiruko bakoresha kugira urukundo, bakirinda kwishora mu bwicanyi.
Ingengo y’imari y’akarere ka Kamonyi y’uyu mwaka dusoza wa 2013/2014 yatwaye asaga miliyari esheshatu na miliyoni 610 z’amafaranga y’u Rwanda; ariko mu ngengo y’imari y’umwaka utaha wa 2014/2015, harateganywa kuzakoreshwa asaga miliyari 10 na miliyoni 262.
Umuyobozi w’akarere ka Kamonyi, Rutsinga Jacques, arasaba abakuru b’imidugudu 317 igize aka karere ka Kamonyi kugira imyumvire myiza kuri gahunda za Leta, maze imikorere ya bo ikabafasha gutera imbere, kandi bakagira uruhare mu kubungabunga umutekano w’igihugu.