Umuyobozi w’akarere ka Muhanga, Yvonne Mutakwasuku, aratangaza ko bamwe mu bagororwa basohoka muri gereza barangije ibihano byabo bagera hanze bakitwara nabi baba basubiza inyuma igihugu cyabo.
Umuyobozi wa Ibuka, Dr. Jean Pierre Dusingizemungu, aravuga ko amafaranga ateganywa n’itegeko agomba kujya mu kigega gishinzwe gufasha abarakotse Jenoside yakorewe Abatutsi “FARG” agomba gufasha mu bikorwa bitandunye nta na rimwe ryari ryagera muri icyo kigega.
Ikigo cy’ububiko bw’ibicuruzwa biva mu mahanga (MAGERWA), cyasuye abapfakazi ba Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994, batuye mu mudugudu wa Bimba ho mu Kagari ka Gihara, Umurenge wa Runda, babashyikiriza n’inkunga y’ibiribwa, kuri uyu wa Gatanu tariki 12/04/2013.
Itsinda ry’abantu 28 baturutse i Burundi bakora muri minisiteri ifite mu nshingano itarambere ry’amakomini mu Burundi, ryageze mu karere ka Musanze kuri uyu wa kane tariki 11/04/2013, aho ryeretswe byinshi mu bikorwa byateje aka karere imbere.
Komiseri Mukanyagenzi Dativa ushinzwe kugorora, uburenganzira bwa muntu n’imibereho myiza mu kigo cy’igihugu gishinzwe imfungwa n’abagororwa (RCS) aratangaza ko atigeze asura Kadogi Paul muri gereza ya Nyanza ahubwo ngo yahageze ku bw’impamvu z’akazi aboneraho kumusuhuza nk’umwe mu mfungwa n’abagororwa afite mu nshingano ze.
Umuryango w’Abanyarwanda baba mu ntara ya Darfour n’inshuti zabo hamwe n’intumwa z’Umuryango w’Abibumbye bifatanyije kwibuka ku nshuro ya 19 Jenoside yakorewe Abatutsi.
Mu muhango wo gushyingura imwe mu mibiri y’abishwe muri Jenoside mu karere ka Ngororero, tariki 11/04/2013, Depite Ngabo Amiel yashimangiye ko nyuma y’ubugwari bw’abishe inzirakarengane z’abanyarwanda, Umuryango w’Abibumbye nawo ukwiye kugira isoni kubera ko watereranye abicwaga.
Bamwe mu bamaze kubona itegeko no02/2013 rigenga itangazamakuru barishimira kuba riha abaturage agaciro ndetse n’ubwigenge ku itangazamakuru rikorera mu Rwanda.
Musenyeri wa Diocese ya Gahini, Alex Birindabagabo, aratangaza ko imwe mu miryango mpuzamahanga yirukankira ahari imvururu muri Afurika ivuga ko ije gufasha imbabare, ariko igahugira mu biyifitiye inyungu gusa.
Ndagijimana Jean Bosco, Moise Sinangumuryango n’abandi, barashimwa ko bakoze ibikorwa byerekana umutima w’impuhwe n’urukundo kuko babashije guhisha Abatutsi bahigwaga mu bihe bya Jenoside none bakaba bakiriho.
Abanyeshuri bibumbiye mu muryango w’abanyeshuri bacitse ku icumu rya Jenoside (AERG) bo mu ishuri rikuru nderabarezi rya Kigali (KIE) n’ubuyobozi bw’iri shuri basaniye uwacitse ku icumu utuye i Rukumberi inzu banoroza abandi icumi babaha amatungo.
Nyuma y’uko mu kwezi gushize urukiko rw’ubujurire rw’i Paris mu Bufaransa ruhaye agaciro raporo ivuga ko ihanurwa ry’indege yari itwaye Habyarimana ryashakirwa inkomoko mu kigo cya gisirikare cy’i Kanombe, ubu urwo rukiko rwahisemo gukurikirana Paul Barril ufite amabanga menshi muri iyo dosiye.
Umuhanda wa Kigali-Musanze ntiwari nyabagendwa kuri uyu wa gatatu tariki 10/04/2013 kuva saa kumi n’imwe z’umugoroba kubera imvura yaguye ibyondo bimanukira mu muhanda ukorwa i Rulindo ku karere bitera ubunyereri.
Mu kiganiro bajyiriye mu mujyi wa Muhanga, tariki 09/04/2013, bamwe mu batuye uyu mujyi basanga kuba abavuga ko ihanurwa ry’indege y’uwari umukuru w’igihugu Juvenal Habyalimana ariryo mbarutso ya Jenoside yakorewe abatutsi baba bibeshya.
Umujandarume w’Umubiligi wakoze iperereza ku rupfu rw’Ababiligi 10 baguye mu Rwanda mu gihe cya Jenoside, avuga ko imyanzuro y’iperereza rye igaragaza ko ihanurwa ry’indege ya Perezida Habyarimana ridakwiye kubazwa abari muri FPR ahubwo bikwiye kubazwa abari mu gatsiko k’akazu.
Padiri Murenzi Eugene wo muri Paruwasi ya Mushubati mu karere ka Rutsiro aratangaza ko hari igihe yajyaga yibaza impamvu yabaye umupadiri bikamuyobera kubera amateka yibuka y’umupadiri w’umuzungu wanze gufasha Abatutsi bari bishwe n’inzara mu 1960.
Mu gihe cy’ibiganiro byo kuwa 10/04/2013 bijyanye no kwibuka abazize Jenoside yakorewe Abatutsi, abacitse ku icumu bo mu mujyi wa Butare bagaragaje ikibazo cy’imfubyi yitwa Rutsindura Alexis waburiwe irengero. Ngo yagiye agirirwa nabi kenshi biza kurangira abuze burundu.
Bamwe mu baturage bo mu mujyi wa Butare bahangayikishijwe n’impunzi zituruka mu nkambi ya Kigeme zikaza gusabiriza mu mujyi batuyemo.
Abana 28 b’imfubyi ndetse n’abatawe n’ababyeyi bakiri impinja, bahawe inzu ifite agaciro k’amafaranga miliyoni 300, mu murenge wa Gacaca, akarere ka Musanze.
Inyigisho zijyanye n’intego yo guharanira kwigira mu gihe cyo kunamira abazize Jenoside mu karere ka Nyarugenge zatanzwemo n’imigani Abanyarwanda bakoreshaga mu kwirwanaho, nk’igira iti “urya ibitamuvunnye mu maboko avuga ibitamuvuye mu mutwe” na “umwana uzi ubwenge umusiga yinogereza”.
Dusingizimana Israel wahoze ari conseiller ( Konseye) wa segiteri Mushirarungu mu cyahoze ari komini Nyabisindu mu gihe cya Jenoside ubu akaba afungiye muri gereza ya Mpanga yatanze ubuhamya bw’uko Jenoside yateguwe n’uruhare yayigizemo.
Minisitiri ushinzwe umuco n’itangazamakuru muri imwe muri Leta zigize Sudani Ragab Elbash n’itsinda ry’abanyamakuru bo muri Sudani tariki 04/04/2013 basuye Radio Izuba bagamije kureba imikorere y’amaradio y’abaturage mu Rwanda n’icyo Sudani yakwigira kuri iyo mikorere.
Bwamwe mu batuye akarere ka Muhanga basanga Leta y’u Rwanda yarakoze byinshi biganisha ku guha agaciro abazize Jenoside yakorewe Abatutsi ariko ngo haracyari byisnshi byagakozwe birimo ubushakashatsi bwimbitse kuri Jenoside.
Umurenge wa Busogo mu karere ka Musanze ni hamwe mu hantu hagaragaye ukwica Abatutsi mbere y’umwaka 1994, ndetse abahatuye bakemeza ko bwari uburyo bwo kugerageza Jenoside yakorewe Abatutsi.
Kuri uyu wa mbere tariki 08/04/2013, sosiyete ye MTN icuruza itumanaho rya telefone zigendanwa yasuye abacitse ku icumu bo mu Bisesero, umurenge waTwumba mu karere ka Karongi babatera inkunga y’amafaranga miliyoni enye n’ibihumbi 500.
Ingabo z’u Rwanda ziri mu butumwa bwa Loni (UNMISS) muri Sudani y’Amajyepfo zifatanyije n’Abanyasudani, tariki 07/04/2013, bitabiriye umuhango wo kwibuka ku nshuro ya 19Jenoside yakorewe Abatutsi.
Nyuma y’uko Nyirakanyana Francoise abyaye abana bane mu mpera z’umwaka ushize, akaza kugabirwa inka y’inzungu ikamwa hamwe n’iyayo, tariki 06/04/2013 yagabiwe inzu.
Kuri iki cymweru tariki 07/04/2013, Perezida wa Leta Zunze Ubumwe z’Amerika, Barack Obama yatangaje ko yifatanyije mu kababaro n’Abanyarwanda mu gihe cyo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi muri 1994 .
Ubwo hatangizwaga icyunamo cyo kwibuka ku nshuro ya 19 jenoside yakorewe Abatutsi, abaturage mu kagari ka Kagugu umurenge wa Kinyinya akarere ka Gasabo bakusanyije amafaranga asaga ibihumbi 33 byo gufasha umukecuru witwa Mukahigiro Verdian w’imyaka 85.
Abarokotse Jenoside yakorewe Abatutsi batishoboye bo mu mirenge ya Nyamata, Ntarama, Ngeruka na Ruhuha yo mu karere ka Bugesera, tariki 06/04/2013, bashyikirijwe inka 20 zatanzwe na Leta ya Sudani.