Uyu muhango ubera i Roma urahurirana n’umunsi mukuru w’Impuhwe z’Imana, wanashyizweho muri Kiliziya y’isi yose na Papa Yohani Pawulo II. Undi mupapa wari mu rwego rw’abahire uza gushyirwa mu rwego rw’abatagatifu ni Papa Yohani XXIII.

Papa Yohani Pawulo II yaje mu Rwanda hagati y’itariki ya 7 n’iya 9 Nzeli 1990, hakaba hari ibyo yavuze, hari ibimenyetso yahakoreye, yewe n’amasakaramentu yahatangiye ndetse uyu munsi hari ahakiri ibyo Abanyarwanda bamwibukiraho.

Mu gusubiza amaso inyuma twifashishije igitabo cyanditswe muri 2003 mu rwego rwo kwizihiza imyaka 25 Yohani Pawulo II yari amaze ku buyobozi bukuru bwa Kiliziya, n’isano iri hagati y’ubutumwa bwe n’u Rwanda.

Yatanze umugisha ku Banyakigali muri rusange

Akigera ku kibuga cy’indege i Kanombe, ku wa 7 Nzeli 1990, Papa Yohani Pawulo II yavuze ko ababajwe n’amapfa yugarije ibice bimwe na bimwe by’igihugu, anagaragariza abo mu yandi madini ko abishimiye, kuko we agenzwa n’amahoro. Kuri uwo munsi yageze muri Katederali ya Kigali, aho yahaye umugisha abari bahari n’umujyi wa Kigali muri rusange.

Avuga ko yanejejwe no kubona ubwuzu yakiranywe n’abanyakigali bari bamutegereje ku mihanda kuva ku kibuga cy’indege kugera kuri Katederali St Michel. Kuri uwo munsi kandi yageze no muri « Village Urugwiro », aho yahuriye n’uwari Perezida wa Repubulika, hamwe n’abandi bategetsi. Yanahuye n’abahagarariye ibihugu byabo mu Rwanda, abasaba kwita ku bibazo ibihugu bikiri mu nzira y’amajyambere birimo.

Kamonyi hari ikimenyetso cy’umugisha yahaye abahinzi n’aborozi

Ubwo yageraga Kamonyi (ubu ni mu ntara y’amajyepfo) ku itariki ya 8 nzeli 1990, Papa Yohani Paulo II yahaye umugisha abahinzi n’aborozi. Ababwira ko yifuzaga kugera ku misozi batuyeho agasura imirima yabo no mu ngo zabo, ariko ko bidakunze kubera igihe gito afite…

Ubu, aho Kamonyi mu ntara y’amajyepfo, ku muhanda munini hari ikimenyetso cyahashyizwe nk’urwibutso rw’uruzinduko rwa Papa Yohani Paulo II n’umugisha yahaye abahinzi n’aborozi.

I Mbare bahita kwa Papa

Naho i Mbare, ho mu karere ka Muhanga, niho yatangiye isakaramentu ry’ubusaseridoti ku bapadiri 22 bo mu Rwanda n’icyari Zaïre (ubu ni Repubulika iharanira Demokarasi ya Kongo). Hari ku ya 8 Nzeli 1990.

Ubwo yabagezagaho ijambo rye, Papa Yohani Paulo II yabasuhuje no mu kinyarwanda ati: « Muraho neza, Imana ibalinde ! ». Ubu i Mbare hari ikigo cyita ku bana b’imfubyi cyitwa “Cité Nazareth”.

Abahagenda n’abahaturiye bavuga ko ari kwa Papa, kuko hari ibikorwa byahashyizwe ku cyifuzo cye. Koko rero, nk’uko biri mu mateka y’icyo kigo, ngo cyashinzwe ku cyifuzo cya Papa Yohani Paulo II, mu rwego rwo gufasha imfubyi. Icyo kigo kiri kuri hegitari 14 zatanzwe na diyosezi ya Kabgayi. Kiri aho Papa Yohani Paulo II yasomeye misa, anatanga isakaramentu ry’ubusaseridoti.

Ubwo cyatahwaga ku mugaragaro, kuya 7 Ugushyingo 1998, Papa Yohani Paulo II yohereje ubutumwa bwahasomewe, agaragaza ko icyo kigo ari ikimenyetso cy’urukundo nyakuri mu kwifatanya n’abana batagira imiryango mu Rwanda. Yifuje ko abana bahakirirwa bahasanga urwo rukundo n’icyizere. Ku ya 2 Nyakanga 2003, Papa Yohani Paulo II yakiriye i Roma itsinda rya bamwe muri abo bana barererwa i Mbare bari baje kumwifuriza isabukuru y’imyaka 25 yari amaze ari Papa.

Mu ruzinduko yagiriye mu Rwanda kandi yagize umwanya wo kuganira n’intiti (intellectuels) n’abakozi, kuri stade y’i Nyamirambo mu mujyi wa Kigali, ku ya 8 Nzeli 1990. Aha yashimangiye uruhare rw’umulayiki mu kwamamaza Ivanjili no mu buzima bw’igihugu.

Kuri uwo munsi yanahuye n’urubyiruko kuri Stade Amahoro i Remera mu mujyi wa Kigali. Yanagize umwanya wo kuganira n’abahagarariye amadini, kuri uwo munsi, ku cyicaro cy’uhagarariye Papa mu Rwanda.

I Nyandungu hari ikimenyetso cy’uruzinduko rwe mu Rwanda

Hafi y’aho bakunze kwita kuri 12, ni i Nyandungu, mu karere ka Kicukiro ku muhanda uva Kigali ugana Rwamagana, haracyari ikimenyetso cy’uruzinduko rwa Papa Yohani Pawulo II mu Rwanda. Ni umusaraba munini ukozwe mu byuma. Uri aho Papa Yohani Paulo II yasomeye misa, aho yatangiye ubutumwa bwihariye ku muryango. Hari ku ya 9/9/1990.

Aha i Nyandungu yanahavugiye isengesho rya Angelus yari asanzwe avugira i Roma imbere y’imbaga y’abaza mu rugendo nyobokamana. Amakuru dukesha abazi amateka y’uru ruzinduko avuga ko alitari yaturiyeho igitambo cy’ukaristiya i Nyandungu yaba iri muri kiliziya ya Paruwasi ya Kacyiru.

Mbere yo gusoza urugendo yagiranye ibiganiro n’abepiskopi bo mu Rwanda aho usanga mu ijambo rye yaragaragaje cyane isano iri hagati y’umuco no kwamamaza ivanjili. Ku kibuga cy’indege i Kanombe, yashimangiye ko icyifuzo ku banyarwanda ari ukubana mu bumwe, mu bwubahane, ko buri wese yahabwa amahirwe yo kubyaza umusaruro impano afite.

Abanyarwanda bishimiye ko Papa Yohani Pawulo II ashyirwa mu rwego rw’abatagatifu

Bamwe mu bakirisitu gatolika batuye mu mujyi wa Kigali bishimiye ko Papa Yohani Pawulo II agiye gushyirwa mu rwego rw’abatagatifu bakemeza ko ari ishema ku Banyarwanda kuko yanabasuye akanabazirikana no mu bihe bikomeye. Hari n’abemeza ko kumwiyambaza babikorana ukwizera kuko bamwiyumvamo, nk’uri hafi yabo cyane.

Ku babashije kubabarira ababahemukiye, hari uwatubwiye ko azajya asaba Yohani Pawulo II kumuba hafi mu isengesho kuko nawe yababariye uwamurashe. Ati: « njye mbona ari umutagatifu ukomeye kuko hari n’aho ahuriye n’ibyo nsabwa nk’Umunyarwanda ushaka gutera intambwe mu bukristu. Kubabarira abampemukiye ni kimwe mu byo namwigiyeho, kandi nizeye ko n’abandi bagifite ibikomere Imana izabaha ingabire yo kubikira ».

Kuri Paruwasi ya Ruhango yitiriwe Yezu Nyirimpuhwe harimo kubakwa urubuga rwamwitiriwe (Esplanade Saint Jean Paul II), kuhashyira ishusho nini ye na Alitari yaturirwaho igitambo cya Misa igihe cy’ingendo nyobokamana.

Ubwo Yohani Pawulo II yashyirwaga mu rwego rw’Abahire, ku munsi mukuru w’Impuhwe z’Imana tariki ya 1 gicurasi 2011, Umushumba wa Diyosezi ya Kabgayi yatangaje ku mugaragaro ko Urugo rwa Yezu Nyirimpuhwe ruragijwe uwo muhire. Kuva icyo gihe ni umurinzi wa kabiri w’Ingoro kuko hari hasanzwe Mutagatifu Faustina nk’umurinzi wa mbere w’Ubutumwa bwayo.

Amateka ya Papa Yohani Pawulo II yabyazwa umusaruro mu Rwanda

Nk’uko bimeze no mu bihugu binyuranye umuntu ukomeye nk’uyu aba yaragezemo, hashyirwa ibimenyetso byibutsa isano afitanye naho.

Urugero, ubu mu Rwanda hashobora gushyirwaho amashusho aringaniye ajyanye no kwibutsa ibikorwa Papa Yohani Paulo II yakoreye mu duce tunyuranye, ababishaka bakajya bajya kuhasura, bazirikana uwo mutagatifu, banamwiyambaza. Aho hantu hanakorerwa ubukerarugendo bushingiye ku iyobokama.

Ubwo tuvuze iby’ubukerarugendo buri muri iki cyiciro, reka twibutse ko RDB iherutse kugaragaza ko ibushyigikiye mu majyepfo y’u Rwanda, aho ishishikariza abantu kujya basura Bazilika y’i Kabgayi, bagakomeza basura kiliziya ya mbere yubatswe i Save muri 1900, hanyuma bagakomereza ku butaka butagatifu bwa Kibeho aho Bikira Mariya yabonekeye abana b’abanyarwanda kuva muri 1981 kugeza 1989.

Iyi nzira RDB ishobora kuyongeramo n’Ingoro ya Yezu Nyirimpuhwe ya Ruhango, aho abantu baturuka imihanda yose no hanze y’u Rwanda baza kuhasengera ndetse hakabera n’ibitangaza byo gukira indwara za roho n’iz’umubiri kuva 1992.

RDB ishobora no kongeramo inzira (circuit) iranga urugendo Mutagatifu Yohani Pawulo II yagiriye mu Rwanda. Hakajyamo ahari umusaraba munini w’i Nyandungu (Kigali), Kamonyi aho yatangiye umugisha ku bahinzi n’aborozi, n’i Mbare aho yatangiye ubusaseridoti hakaba hari n’ikigo gifasha infubyi, aho bita kwa Papa.

Steven Mutangana/ umusomyi wa Kigali Today